Skrócony opis przedmiotu

1. Kryminologia jako dyscyplina wiedzy.
2. Podstawowe paradygmaty współczesnej kryminologii: kryminologia klasyczna i neoklasyczna, kryminologia pozytywistyczna, kryminologia krytyczna.
3. Pomiar zjawiska przestępczości we współczesnej kryminologii: oficjalne statystyki przestępczości oraz metody badań empirycznych: badania self-report oraz badania wiktymizacyjne.
4. Podstawowe koncepcje etiologii przestępczości we współczesnej kryminologii: teorie biologiczne, psychologiczne i socjologiczne; paradygmat rodzajów ludzi oraz paradygmat rodzajów otoczenia.
5. Ofiara przestępstwa we współczesnych badaniach kryminologicznych; lęk i strach przed przestępczością, oraz społeczne postawy wobec przestępczości - implikacje dla zagadnień tworzenia i stosowania prawa.
6. Społeczna reakcja na przestępczość i mechanizmy kontroli społecznej przestępczości: ujęcie penologiczne i ujęcie socjologiczne; implikacje dla zagadnień tworzenia i stosowania prawa.

Pełny opis przedmiotu

1. Kryminologia jako dyscyplina nauki. Pojęcie, obszar i charakter zainteresowań badawczych kryminologii. Przestępstwo, przestępca, przestępczość, ofiara przestępstwa, społeczna reakcja na przestępstwo i przestępczość jako podstawowe przedmioty zainteresowań badawczych kryminologii. Kryminologia jako nauka o charakterze interdyscyplinarnym. Związki kryminologii z naukami społecznymi: socjologią, psychologią, pedagogiką, historią, politologią, ekonomią. Miejsce kryminologii wśród innych nauk penalnych. Kryminologia jako nauka stosowana i jako nauka teoretyczna.
2. Główne nurty (paradygmaty) myśli kryminologicznej. Kryminologia klasyczna, kryminologia pozytywistyczna, kryminologia antynaturalistyczna, kryminologia neoklasyczna.
3. Przestępstwo jako przedmiot zainteresowania kryminologii. Przestępstwo jako fenomen społeczny i prawny. Prawnokarne i kryminologiczne (socjologiczne) pojęcie przestępstwa. Czy możliwe jest pojęcie przestępstwa oderwane od kryteriów prawnych?
4. Przestępca jako przedmiot badań kryminologicznych. Antropologiczne, biologiczne (C. Lombroso, teorie typów konstytucyjnych, teorie dziedziczenia, teoria dodatkowego chromosomu Y). Psychologiczne koncepcje etiologii przestępczości (pojęcie osobowości przestępczej i teoria H. Eysencka, zaburzenia psychiczne a przestępczość).
5. Przestępca jako przedmiot badań kryminologicznych. Socjologiczne koncepcje etiologii przestępczości (teoria dezorganizacji społecznej i teoria konfliktu kultur, teoria zróżnicowanych powiązań E.Sutherlanda, teoria anomii R. Mertona, inne koncepcje strukturalne kryminologii amerykańskiej, teoria kontroli T. Hirschiego)
6. Przestępca jako przedmiot badań kryminologicznych. Problematyka przestępczości okazjonalnej i wielokrotnej. Pojęcie i badania karier kryminalnych we współczesnej kryminologii.
7. Przestępczość jako przedmiot badań kryminologicznych. Problematyka pomiaru statystycznego zjawiska przestępczości. Pojęcia przestępczości ujawnionej, rzeczywistej i ciemnej liczny przestępczości. Statystyki kryminalne i ich rodzaje. Rozmiary, nasilenie, dynamika i struktura przestępczości w Polsce w świetle oficjalnych danych statystycznych, ze szczególnym uwzględnieniem okresu po roku 1990 na tle porównawczym. Problematyka ciemnej liczny przestępstw w kryminologii, źródła istnienia zjawiska. Metody pomiaru ciemnej liczby i przestępczości rzeczywistej: badania typu self-report i badania wiktymizacyjne. Przestępczość w Polsce w świetle badań wiktymizacyjnych na tle porównawczym.
8. Przestępczość jako przedmiot badań kryminologicznych. Socjologiczne teorie przestępczości, jako zjawiska społecznego a nie indywidualnego zachowania(teoria anomii R. Mertona). Współczesna kryminologia środowiskowa.
9. Ofiara przestępstwa jako przedmiot badań kryminologicznych. Pojęcie wiktymologii jako dziedziny nauki. Podstawowe pojęcia współczesnej wiktymologii. Typologie ofiar. Rola ofiary w genezie przestępstwa. Pojęcie przestępstw bez ofiar.
10. Lęk i strach przed przestępczością jako przedmiot badań współczesnej kryminologii i wiktymologii. Źródła lęku przed przestępczością we współczesnych społeczeństwach. Konsekwencje lęku przed przestępczością we współczesnych społeczeństwach. Konsekwencje lęku przed przestępczością dla prawa karnego i wymiaru sprawiedliwości. Społeczne postawy wobec przestępczości: problem punitywności postaw społecznych wobec przestępczości i ich znaczenie praktyczne. Media a przestępczość.
11. Społeczna reakcja na przestępczość, jako przedmiot badań kryminologicznych. Pojęcie społecznej kontroli przestępczości. Teoria naznaczania społecznego, jej czołowi przedstawiciele (E. Lemert, H. Becker, E. Schur, K. Erikson) i jej znaczenie dla współczesnej kryminologii. „Rewolucja” wywołana we współczesnej kryminologii przez teorię naznaczania społecznego. Warstwa psychologiczna i socjologiczna teorii naznaczania społecznego. Problematyka konsensu społecznego i konfliktu społecznego we współczesnej kryminologii: konsensualne i konfliktowe ujęcia genezy zjawiska przestępczości i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Główne przykłady analizy konfliktowej we współczesnej kryminologii. Kryminologia krytyczna i radykalna.

Forma zaliczenia:

Pisemny egzamin testowy w formie testu jednokrotnego wyboru składający się z 40 pytań, uwzględniających także kazusy wymagające interpretacji w kategoriach kryminologicznych, po 4 warianty odpowiedzi w każdym pytaniu. Czas na rozwiązanie testu wynosi 30 minut.

Punktacja:

• 0–23 – niedostateczny
• 24–29 – dostateczny
• 30–31 – dostateczny plus
• 32–35 – dobry
• 36–37 – dobry plus
• 38–40 – bardzo dobry

Informacje dodatkowe:

Ćwiczenia jako pomocnicza forma zajęć. Obecność na zajęciach oraz zaliczenie pisemnego kolokwium z ćwiczeń pozwala na uzyskanie od 2 do 5 dodatkowych punktów doliczanych do punktacji egzaminacyjnej.