Skrócony opis przedmiotu

1. Podstawowe pojęcia nauk biologicznych, społecznych i prawnych w odniesieniu do problematyki narkotyków i narkomanii.
2. Fenomenologia i epidemiologia zjawiska narkomanii współcześnie i w perspektywie historycznej.
3. Kryminogenna rola zjawiska narkomanii.
4. Podstawowe założenia i formy polityki narkotykowej we współczesnym świecie oraz w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia oraz form regulacji prawnej.
5. Prawnomiędzynarodowe regulacje dotyczące narkotyków i narkomanii na poziomie ONZ oraz Unii Europejskiej.
6. Regulacje polskiej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, że szczególnym uwzględnieniem regulacji prawnokarnych.

Pełny opis przedmiotu

1. Zjawisko używania środków psychoaktywnych (środków odurzających i substancji psychotropowych): narkotyki w różnych kulturach. Ewolucja postaw w kulturze zachodniej: od permisywizmu do restrykcyjności. Stanowisko liberalne w kwestii używania narkotyków (J.S. Mill). Używanie narkotyków jako choroba, zachowanie niemoralne, czy też przestępstwo? Narkomania jako problem indywidualny i społeczny. Spór o indywidualną i społeczną szkodliwość używania środków odurzających i substancji psychotropowych.
2. Rodzaje, klasyfikacje, właściwości i działanie środków odurzających i substancji psychotropowych. Pojęcie uzależnienia i jego rodzaje.
3. Typy i wzory używania środków odurzających: używanie eksperymentalne, okazjonalne i uzależnienie. Podkultura narkomanów a używanie rekreacyjne.
4. Fenomenologia zjawiska narkomanii: fazy rozwoju na świecie w XX stuleciu. Specyfika i ewolucja problemu narkomanii w Polsce do roku 1989. Fenomenologia i epidemiologia zjawiska narkomanii w Polsce po roku 1990.
5. Nasilenie, dynamika i struktura przestępczości narkotykowej w Polsce od roku 1985.
6. Narkotyki i narkomania a przestępczość. Rodzaje związków pomiędzy używaniem narkotyków i zjawiskiem narkomanii a przestępczością: model trójwymiarowy P. Goldsteina. Czy narkoman jest osobą zdolną "do wszystkiego"? Zakres kryminalizacji, a problem kryminogenności narkomanii. Charakterystyka przestępczości osób uzależnionych. Przestępczość powstająca wokół zjawiska narkomanii.
7. Terapia narkomanii i innych uzależnień: tradycyjne metody abstynencyjne, wspólnoty terapeutyczne, tzw. "terapia podtrzymująca". Trudności "wyleczenia" i warunki sukcesu. Istota pojęcia redukcji szkód.
8. Rola prawa w przeciwdziałaniu zjawisku używania środków odurzających i substancji psychotropowych: narodziny i istota modelu prohibicyjnego. Model restrykcyjny, a model permisywny. Model represyjny a model leczniczy. Istota tzw. modelu brytyjskiego. Model holenderski. Istota postulatu "leczyć zamiast karać. Spór o priorytety polityki narkotykowej: zwalczanie popytu czy podaży? Adresaci prawnokarnych regulacji dotyczących narkotyków.
9. Granice skuteczności prawa karnego w zwalczaniu pozamedycznego używania środków odurzających i substancji psychotropowych: kontrowersje wokół postulatów dekryminalizacji lub legalizacji narkotyków. Problem szkodliwości podejścia prohibicyjnego. Istota i doświadczenia "modelu holenderskiego". Na czym miałaby właściwie polegać legalizacja lub dekryminalizacja? Czy legalizacja narkotyków musi prowadzić nieuchronnie do wzrostu rozmiarów używania?
10. Zwalczanie nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i psychotropowymi oraz polityka wobec narkomanii jako przedmiot współpracy międzynarodowej: konwencje ONZ dotyczące problematyki narkotyków.
11. Problematyka narkotyków i narkomanii w Unii Europejskiej. Czy istnieje europejska polityka wobec narkotyków? Polityka narkotykowa w prawie pierwotnym i wtórnym Unii Europejskiej.
12. Ewolucja regulacji prawnych dotyczących środków odurzających i substancji psychotropowych w Polsce: ustawa o zapobieganiu narkomanii z roku 1985 oraz ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z roku 1997.
13. Regulacje ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. nr 179 poz. 1485): rozwiązania instytucjonalne, kontrola substancji, leczenie i terapia. Problem kontroli tzw. „dopalaczy”. Podstawowe problemy wykładni przepisów karnych ustawy w świetle doktryny i orzecznictwa. Podstawowe problemy związane ze stosowaniem przepisów ustawy.

Forma zaliczenia:

Pisemny egzamin testowy w formie testu jednokrotnego wyboru składający się z 30 pytań, po 4 warianty odpowiedzi w każdym pytaniu. Czas na rozwiązanie testu wynosi 20 minut.

Punktacja:

• 0–17 – niedostateczny
• 18–20 – dostateczny
• 21–22 – dostateczny plus
• 23–24 – dobry
• 25–26 – dobry plus
• 27–30 – bardzo dobry

Informacje dodatkowe:

Literatura obowiązkowa

J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia, Gdańsk 1999, rozdz. VIII, s. 378–413.

Literatura dodatkowa

1. P. Robson, Narkotyki, Kraków 1997.
2. M. Gossop, Narkomania. Mity i rzeczywistość, Warszawa 1993.
3. K. Krajewski, Sens i bezsens prohibicji. Prawo karne wobec narkotyków i narkomanii, Kraków 2001.
4. C.K. Erickson, Nauka o uzależnieniach. Od neurobiologii do skutecznych metod leczenia, Warszawa 2010.
5. D. Rogowska-Szadkowska, Medyczna marihuana. Historia hipokryzji, Warszawa 2016.
6. D. Nutt, Narkotyki bez paniki. Co trzeba wiedzieć o legalnych i nielegalnych środkach psychoaktywnych, Warszawa 2021.