W roku 1978 w ramach ówczesnego Instytutu Prawa Karnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego utworzony został Zakład Kryminologii UJ. W roku 1981, po likwidacji Instytutu Prawa Karnego i wyodrębnieniu z jego struktury samodzielnych katedr, zakład ów przekształcił się w Katedrę Kryminologii UJ. Kierownikiem jednostki od początku jej istnienia do roku 2006 był prof. dr hab. Andrzej Gaberle (1937-2012). W roku 2006 stanowisko kierownika Katedry objął prof. dr hab. Krzysztof Krajewski.
W chwili obecnej Katedra zatrudnia dwie osoby posiadające tytuł naukowy, jedną osobę posiadającą stopień doktora habilitowanego, oraz trzy osoby posiadające stopień doktora. W ostatnim dziesięcioleciu w Katedrze 8 osób uzyskało stopień doktora, a 1 osoba stopień doktora habilitowanego. Ponadto aktualnie w Katedrze 17 osób odbywa studia doktoranckie lub przygotowuje rozprawy doktorskie w trybie eksternistycznym.
Do podstawowych obszarów zainteresowań badawczych pracowników Katedry należą: kryminologiczna i prawna problematyka narkotyków i narkomanii oraz kwestie polityki narkotykowej, zagadnienia polityki karnej i polityki kryminalnej, problematyka pomiaru zjawiska przestępczości, kryminologiczna problematyka przestępczości gospodarczej, zorganizowanej i terroryzmu, zagadnienia związane z orzekaniem i wykonywaniem kar majątkowych, problematyka tzw. zielonej kryminologii, różne aspekty tzw. kryminologii feministycznej, w tym zagadnienia przestępczości kobiet i wiktymizacji kobiet przestępstwami, a także problematyka przestępstw na tle seksualnym i ich sprawców.
Pracownicy Katedry Kryminologii UJ biorą aktywny udział w pracach Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii, a także European Society of Criminology oraz American Society of Criminology. Współpracują z instytucjami europejskimi (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction), państwowymi (Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii), oraz samorządowymi (Urząd Miasta Krakowa), a także kryminologicznymi ośrodkami badawczymi w Austrii, Belgii, Czechach, Hiszpanii, Holandii, Niemczech, na Węgrzech, we Włoszech i w USA.
Konferencje naukowe
W ostatnim dwudziestoleciu Katedra Kryminologii UJ była organizatorem szeregu konferencji naukowych:
W dniach 31 sierpnia – 2 września 2005 r. Katedra była organizatorem 5. dorocznej konferencji Europejskiego Towarzystwa Kryminologicznego (European Society of Criminology), pierwszej konferencji ESC, która odbyła się w Europie Centralnej. W konferencji organizowanej wspólnie z Polskim Towarzystwem Kryminologicznym im. prof. Stanisława Batawii wzięło udział 473 uczestników z 34 krajów Europy i innych kontynentów. W trakcie trzech sesji plenarnych oraz 105 sesji panelowych wygłoszono łącznie 350 referatów.
W dniach 5-6 czerwca 2007 r. Katedra Kryminologii UJ była współorganizatorem wraz z Katedrą Prawa Karnego UJ oraz Katedrą Postępowania Karnego UJ konferencji poświęconej dziesięcioleciu nowych kodyfikacji karnych w Polsce. Konferencja ta połączona była z uroczystym wręczeniem prof. dr. hab. Andrzejowi Gaberle księgi jubileuszowej wydanej z okazji 70. rocznicy jego urodzin. W księdze tej opublikowane zostało 49 prac autorów polskich i zagranicznych dedykowanych Jubilatowi.
Poczynając od roku 2014 Katedra Kryminologii UJ, we współpracy z Kołem Naukowym Kryminologii Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa UJ, jest współorganizatorem cyklu dorocznych ogólnopolskich konferencji naukowych z udziałem ekspertów, doktorantów oraz studentów poświęconych wybranym obszarom współczesnej przestępczości i badań kryminologicznych, takich jak problematyka kary pozbawienia wolności (2014), przestępczość przeciwko prawom własności intelektualnej (2015), przestępczość motywowana uprzedzeniami (2016), przestępczość przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom finansowym państwa (2017), terroryzm, terror, mafia (2018) oraz bezpieczeństwo, komunikacja, wypadki (2019). Jednym z celów konferencji jest upowszechnianie wiedzy na temat zjawisk związanych z przestępczością i jej kontrolą analizowanych z perspektywy kryminologicznej. Efektem corocznych konferencji jest powstanie ośrodka dyskusji na temat współczesnych problemów przestępczości, w którym uczestniczą młodzi prawnicy, przedstawiciele nauk społecznych oraz praktycy zajmujący się ściganiem i kontrolą przestępczości. W związku z każdą konferencją wydawana jest monografia nawiązująca do jej tematyki.
Projekty badawcze
W ostatnim dwudziestoleciu przy współudziale Katedry Kryminologii UJ realizowane były m.in. następujące międzynarodowe projekty badawcze:
W latach 2001-2004 pracownicy Katedry uczestniczyli w realizacji międzynarodowego projektu badawczego pt. Insecurities in European Cities (InSec), finansowanego w ramach V Programu Ramowego Komisji Europejskiej (kontrakt HPSE-CT-2001-0052). Poza Krakowem w jego realizacji brały udział ośrodki naukowe z Amsterdamu, Budapesztu, Hamburga oraz Wiednia. Koordynatorem całości był prof. dr Klaus Sessar z Uniwersytetu w Hamburgu.
W latach 2004-2005 pracownicy Katedry brali udział w realizacji projektu badawczego pt. Crime Prevention Carousel finansowanego w ramach programu AGIS Komisji Europejskiej (grant 2004/AGIS/164). Poza Krakowem był on realizowany w Amsterdamie, Berlinie, Bristolu i Budapeszcie. Koordynatorem był Instytut Maxa Plancka Zagranicznego i Międzynarodowego Prawa Karnego we Fryburgu Bryzgowijskim.
W latach 2006-2009 pracownicy Katedry uczestniczyli w realizacji programu badawczego (coordination action) pt. Assessing Deviance, Crime and Prevention in Europe (CRIMPREV), finansowanego przez Komisję Europejską w ramach VI Programu Ramowego (kontrakt 028300), biorąc udział w pracach WP2 oraz WP4.
W latach 2011-2012 pracownicy Katedry brali udział w realizacji międzynarodowego projektu badawczego pt. Illicit Drugs and Drug Offences (IDDO) finansowanego przez Open Society Institute z udziałem partnerów z Austrii (koordynacja) oraz Hiszpanii.
W latach 2013-2016 pracownicy Katedry uczestniczyli w realizacji międzynarodowego projektu edukacyjnego pt. The development of human resources, evideence base and quality standards in addictology (transdisciplinary addiction science) in Georgia (ADDIGE), koordynowanym przez Uniwersytet Karola w Pradze, przy udziale Centrum Interdyscyplinarnych Badań nad Uzależnieniami Uniwersytetu w Hamburgu, finansowanej w ramach programu TEMPUS IV Komisji Europejskiej (544219-TEMPUS-1-2013-1-CZ-TEMPUS-SMHES).
Ponadto w Katedrze Kryminologii UJ realizowane były także m.in. następujące krajowe projekty badawcze:
W latach 1999-2001 Katedra realizowała empiryczny projekt badawczy pt. "Przestępczość i zachowania dewiacyjne dzieci i młodzieży na terenie Krakowa" finansowany z funduszy Komitetu Badań Naukowych (grant KBN 1H02A 002 17).
W latach 2001-2019 pracownicy Katedry uczestniczyli w realizacji projektów badawczych finansowanych w ramach grantów KBN oraz NCN, w tym m.in. "Przemiany aksjologiczne w prawie karnym oraz praktyce wymiaru sprawiedliwości" (KBN 1-l09 05504), "Przewlekłość procesu karnego i środki służące jego przyspieszeniu" (KBN 2 H02A 017 25), "Koordynacja działań lokalnych na rzecz bezpieczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania przestępczości" (KBN O-110 369439).
W latach 2012-2014 w Katedrze realizowany był projekt badawczy pt. "Europejska polityka kryminalna wobec przestępstw motywowanych kulturowo" (NCN, PRELUDIUM 3, DEC-2012/05/N/HS5/01743).
W latach 2014-2015 w Katedrze realizowany był projekt badawczy pt. "Formy prawnokarnej reakcji wobec sprawców przestępstw seksualnych w Polsce" (NCN, PRELUDIUM 5, 2013/09/N/HS5/04247).
W latach 2016-2019 w Katedrze realizowany był projekt badawczy pt. "Nielegalny handel zagrożonymi gatunkami dzikiej flory i fauny" (NCN, SONATA 10, 2015/19/D/HS5/00105).
Aktualnie w Katedrze Kryminologii UJ realizowane są następujące projekty badawcze:
"Kobieta jako ofiara zabójstwa. Studium kryminologiczne" (NCN, SONATA 13, 2017/26/D/HS5/00169).
Ponadto pracownicy Katedry uczestniczą w realizacji grantu pt. "Koszty procesu karnego w świetle ekonomicznej analizy prawa" (NCN, OPUS 10, NCN 2015/19/B/HS5/01217).
Wiosną 2019 r. nakładem wydawnictwa naukowego Scholar ukazała się monografia pt. "Nowe kierunki w kryminologii" pod redakcją naukową dr Edyty Drzazgi oraz dr Magdaleny Grzyb, stanowiąca zbiór esejów na temat wybranych obszarów współczesnej refleksji kryminologicznej przygotowanych przez przedstawicieli ośrodków badawczych w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie i Warszawie. Publikacja ta sfinansowana została w ramach grantu badawczego dla młodych naukowców Wydziału Prawa i Administracji UJ i jest pierwszą na polskim rynku wydawniczym publikacją na temat nowych nurtów teoretycznych we współczesnej kryminologii.